Systemy Operacyjne

III rok informatyki studiów dziennych

semestr zimowy roku akademickiego 2009/2010

Uwaga: ogłoszenia "drobne"

09.01.2010: Egzaminy z zeszłego roku:

Pierwszy termin
Drugi termin
10.12.2009: Ostatnia kartkówka z SO odbędzie się 6 stycznia o godz. 18:30, w miejscu jak zwykle, czyli 2230. Zakres materiału: wykłady i ćwiczenia 7, 8, 9 i 10; systemy rozproszone "Distributed Lock Manager".

Zapraszam też od razu na ostatni wykład z zakresu systemów rozproszonych, w dniu 7 stycznia. Będzie mowa o Google App Engine.
6.12.2009: Zapraszam na czwarty wykład z tematyki systemów rozproszonych. W czwartek 10 grudnia, godz. 12:15-13:45, sala 4070. Tematem seminarium będzie Distributed Lock Manager i jego implementacje.
20.11.2009: W najbliższą środę, 25 listopada, przypada termin drugiej kartkówki z SO, bo będą Państwo po siódmych zajęciach. Tym razem zapraszam na godzinę 18:30, do pokoju 2230. Materiał: wykłady i ćwiczenia z SO o numerach 4, 5 i 6; prezentacje z SR (B-tree file system, GemStone GemFire - Rozproszony system zarządzania danymi; na stronie students/SR znajdą Państwo już teraz pierwszą z prezentacji, a wkrótce mam nadzieję także drugą).
5.11.2009: Zapraszam na trzeci wykład z tematyki systemów rozproszonych. W czwartek 12 listopada, godz. 12:15-13:45, sala 4070. Tematem seminarium będą rozproszone pamięci podręczne (słyszeliście już zapowiedź z ust Karola Ruszczyka).
30.10.2009: Przypominam o kartkówce, która odbędzie się w środę 4 listopada, godz. 8:30 - 10:00. Na kartkówce obowiązuje materiał z pierwszych trzech wykładów i pierwszych trzech ćwiczeń oraz wykładu z systemów rozproszonych nt 'Zarządzania Tożsamością'.

Przy okazji od razu zapraszam na drugi wykład z tematyki systemów rozproszonych. W czwartek 5 listopada, godz. 12:15-13:45, sala 4070. Tematem seminarium będzie 'Btrfs - B-tree file system' (system plików dla Linuksa)
18.10.2009: Egzamin z przedmiotu będzie się odbywał na raty i będzie miał postać: trzech kartkówek i egzaminu końcowego. Pierwsza kartkówka odbędzie się po pierwszych czterech zajęciach, zatem wypada w środę 4 listopada, godz. 8:00, pokój 2230. Od razu Państwa na nią zapraszam. Druga odbędzie się po 7 zajęciach, trzecia po 10tych, a egzamin podsumowujący w sesji. Punkty z kartkówek będą doliczane do ostatecznej punktacji z egzaminu.
18.10.2009: Zapraszam na pierwszy wykład z części 'Systemy rozproszone'. W czwartek 22.10 o godz. 12:15, w sali 4070 Grzegorz Ziemiański będzie opowiadał o 'Zarządzaniu tożsamością'. Myślę, że to będzie ciekawe i pożyteczne. Materiał z tej prezentacji też będzie obowiązywał na egzaminie
1.10.2009: Rejestracja na zajęcia - tylko u wykładowcy
1.10.2009: Tryb odbywania: ćwiczenia odbywają się w zwykłym trybie, wykład: materiał z SR na wskazanych przez wykładowcę zajęciach z seminarium SR, materiał z SO - na podstawie lektury i konsultacji.
1.10.2009: Zadania laboratoryjne można dostarczać do prowadzących za pomocą skryptu submit, znanego Państwu z PW. Skrypt jest dostępny na students w katalogu: /home/students/zsi/PUBLIC/LabUnix/submit.
1.10.2009:Jeśli ktoś chce zainstalować w domu pełną dystrybucję Linuksa, to w sieci znajdzie wiele różnych gotowych do ściągnięcia, np. http://www.debian.org/CD/torrent-cd/, ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/fedora/linux/core, http://www.ubuntu.com/download. Z Ubuntu można nawet dostać płytki z dystrybucją, zamawia się je pod adresem https://shipit.ubuntu.com/

Na tej stronie znajdziesz informacje i materiały dotyczące wykładu z Systemów Operacyjnych dla III roku informatyki studiów dziennych na Wydziale Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego .

Wykładowca

Wykładowca: Janina Mincer-Daszkiewicz (email: jmd@mimuw.edu.pl)
Konsultacje: czwartek 8:30 - 10:00, p. 2230
Pełny plan zajęć w USOSweb

Początek

Notatki z wykładów i ćwiczeń

Uwaga: zamieszczone w materiałach wykładowych rysunki pochodzą bądź z projektów przygotowywanych przez studentów, bądź z książek i prac cytowanych w dziale Literatura.

Wykład 1: Wprowadzenie, zadania SO, UNIX - historia, Linux - historia, cechy
Ćwiczenia 1: Pojęcia podstawowe, implementacja semafora
Wykład 2: Procesy: Synchronizacja na poziomie jądra
Ćwiczenia 2: Procesy: Listy, kolejki, usypianie, budzenie
Wykład 3: Procesy: Struktury danych do opisu procesów. Szeregowanie procesów
Ćwiczenia 3: Procesy: Problematyka zastoju, szeregowanie procesów
Wykład 4: Pamięć: Wprowadzenie, techniki niewirtualne, pamięć wirtualna, zarządzanie wolnymi ramkami w Linuksie
Ćwiczenia 4: Szeregowanie procesów w systemie Linux
Wykład 5: Pamięć: Stronicowanie na żądanie, wymiana stron, alokator płytowy w Linuksie
Ćwiczenia 5: Pamięć: Techniki niewirtualne, pamięć wirtualna, algorytm bliźniaków
Wykład 6: Pamięć: Tablice stron, pamięć wirtualna procesu, fork
Ćwiczenia 6: Pamięć: Algorytmy wymiany stron, migotanie, WSClock
Wykład 7: Pliki: VFS, Interfejs systemu plików, struktury danych VFS
Ćwiczenia 7: Pliki: I-węzeł, algorytm bmap
Wykład 8: Pliki: System plików ext2, i-węzły w pamięci, i-węzły i bloki na dysku, podręczna pamięć buforowa
Ćwiczenia 8: Pliki: Struktury danych VFS, system plików ext2, obsługa bloków na dysku
Wykład 9: Pamięć w Linuksie: podręczna pamięć stron, błąd braku strony, wymiana stron, urządzenia i pliki wymiany
Ćwiczenia 9: Urządzenia: czas dostępu do urządzeń blokowych, szeregowanie żądań, RAID, buforowanie operacji we-wy
Wykład 10: Urządzenia: blokowe i znakowe, tablice rozdzielcze, numer główny i podrzędny, funkcje systemowe dla urządzeń
Ćwiczenia 10: Zadania z różnych działów
Wykład 11: Podsystem wejścia-wyjścia - urządzenia blokowe
Ćwiczenia 11:
Wykład 12: Zarządzanie tożsamością
Ćwiczenia 12:
Wykład 13: B-tree File System
Ćwiczenia 13:
Wykład 14: GemStone GemFire - Rozproszony system zarządzania danymi
Ćwiczenia 14:
Wykład 15: Distributed Lock Manager
Ćwiczenia 15:

Tematy dodatkowe

Virtual Linux. An overview of virtualization methods, architectures, and implementations. M. Tim Jones

Początek

Scenariusze laboratoryjne

Katalog publiczny PUBLIC-SO na students.mimuw.edu.pl

Początek

Literatura - książki

A. Silberschatz, P. Galvin, G. Gagne
Podstawy systemów operacyjnych (wydanie siódme), WNT, 2006.
Operating System Concepts (seventh edition), John Wiley & Sons, 2004.
Operating System Concepts with Java (seventh edition), John Wiley & Sons, 2006.
U. Vahalia, Jądro systemu UNIX. Nowe horyzonty, WNT, 2001.
D.P. Bovet, M. Cesati, Linux Kernel, O'Reilly, November 2005 (trzecie wydanie, wersja jądra 2.6).
Strona domowa wersji angielskiej w serwisie O'Reilly
R. Love, Linux Kernel Development, Novell Press, 2005 (wersja jądra 2.6)
M. Beck, H. Bohme, M. Dziadzka, U. Kunitz, R. Magnus, D. Verworner, Linux Kernel. Jądro systemu. MIKOM, 1999
M. Bach, Budowa systemu operacyjnego Unix, WNT, 1995.
W. Stallings, Operating Systems: Internals and Design Principles 4ed, Prentice-Hall, 2002.
B. Goodheart, J. Cox, Sekrety magicznego ogrodu. UNIX System V Wersja 4 od środka oraz, pod tym samym tytułem, Odpowiedzi do wszystkich zadań z podręcznika, WNT, 2001.
A. Rubini, J. Corbet, G. Kroah-Hartman, Linux Device Drivers, 3rd edition, O'Reilly, 2005. Dla wersji jądra 2.6.10.
A. Rubini, J. Corbet, Linux Device Drivers, 2nd edition, O'Reilly, June 2001.
William von Hagen, Systemy plików w Linuksie (tytuł oryginału: Linux Filesystems), Helion, 2003.
A.M. Lister, R.D. Eager, Wprowadzenie do systemów operacyjnych, WNT, 1994.
Andrew Tanenbaum, Vrije Universiteit
- Rozproszone systemy operacyjne, PWN, 1997.
- (wspólnie z M. van Steen) Systemy rozproszone. Zasady i paradygmaty, WNT, 2006.
- Modern Operating Systems, Second Edition, Prentice Hall.
- Operating Systems: Design And Implementation, Second Edition, Prentice Hall.
- Structured Computer Organization, Fourth Edition, Prentice Hall.
- Computer Networks, Fourth Edition, Prentice Hall.
G. Coulouris, J. Dollimore, T. Kindberg. Systemy rozproszone, podstawy i projektowanie. WNT, 1998.
Materiały do ang. wydania książki (3/e)
R. Chow, T. Johnson, Distributed Operating Systems & Algorithms, Addison-Wesley, 1997.
M. Ben-Ari, Podstawy programowania współbieżnego i rozproszonego, WNT, 1996.
M. Rochkind, Programowanie w systemie Unix dla zaawansowanych, WNT, 1993 (Advanced UNIX Programming, 2nd ed., 2004).
A. H. Majidimehr, Optymalizacja systemu Unix, WNT, 1998.
E. Nemeth, G. Snyder, S. Seebass, T.R. Hein, Przewodnik administratora systemu Unix, WNT, 1998.
W. Richard Stevens

Programowanie w środowisku systemu UNIX, WNT, 2002.
UNIX programowanie usług sieciowych 1. API: gniazda i XTI, WNT, 2000.
UNIX programowanie usług sieciowych 2. Komunikacja międzyprocesowa, WNT, 2001.
Programowanie zastosowań sieciowych w systemie Unix, WNT, 1995.
Biblia TCP/IP. Tom I: Protokoły, Read Me, 1998.
Biblia TCP/IP. Tom II: Implementacje (wspólnie z Wrightem), Read Me, 1998.
Biblia TCP/IP. Tom III: Uzupełnienie, Read Me, 1998.

C. Brown, UNIX Distributed Programming, Prentice Hall, 1994.
M. Gabassi, B. Dupouy, Przetwarzanie rozproszone w systemie Unix, Lupus, 1995.
D.E. Comer, tom1: Sieci komputerowe TCP/IP. Zasady, protokoły i architektura, tom2: Sieci komputerowe TCP/IP. Projektowanie i realizacja protokołów, tom3: Sieci komputerowe TCP/IP. Programowanie w trybie klient-serwer. Wersja BSD. WNT, 1997.