˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙ €€˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ €€˙ ˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙ ˙˙ ˙˙ ˙˙ ˙˙ ˙˙ ˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙€€€˙€€€˙€€€˙€€€˙€€€˙€€€˙€€€˙€€€˙˙˙˙˙€€€˙€€€˙€€€˙€€€˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙€€€˙€€€˙€€€˙€€€˙€€€˙€€€˙€€€˙€€€˙˙˙˙˙€€€˙€€€˙€€€˙€€€˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ŔŔŔ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ŔŔŔ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ŔŔŔ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙ ˙˙ ˙˙ ˙˙ ˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙ ˙˙ ˙˙ ˙˙ ˙˙ ˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ €€€˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ €€€˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙€€€˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙ ˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙ ˙ ˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙˙˙˙˙€ ˙€ ˙€ ˙€ ˙€ ˙€ ˙€ ˙€ ˙˙ ˙€ ˙€ ˙˙ ˙€ ˙˙ ˙€ ˙˙ ˙€ ˙˙ ˙˙˙˙˙ ˙ ˙˙˙˙˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙˙˙ ˙ ˙˙˙ ˙˙˙ ˙˙˙ ˙˙˙ ˙˙˙ ˙˙˙ ˙ technologiach pracuj±cych w warstwie ł±cza modelu ISO OSI i że wymaga ona używania, często bardzo drogich, specjalizowanych urz±dzeń posługuj±cych się protokołami obsługuj±cymi kanały wirtualne. Do protokołów tych należ± między innymi Frame Relay oraz ATM (ang. Asynchronus Transfer Mode). Specyfikację tego ostatniego można znaleĽć w [2]. Drugim sposobem, w sytuacji kiedy niemożliwe jest skorzystanie z kanałów wirtualnych, jest próba zarezerwowania fragmentu pasma na potrzeby przyszłej transmisji na wszystkich odcinkach trasy. Zaprojektowano w tym celu specjalny protokół wymiany informacji o rezerwacji zasobów -- RSVP (ang. Resource ReSerVation Protocol). Jego specyfikację można znaleĽć między innymi w [3] i [25]. Nie jest to jednak rozwi±zanie idealne. Jego podstawow± wad± jest wymóg utrzymywania przez urz±dzenia pracuj±ce w węzłach sieci pełnej informacji o wolnych zasobach, dokonanych rezerwacjach i komputerach rezerwuj±cych, co w przypadku dużych węzłów może oznaczać potrzebę manipulowania olbrzymi± ilo¶ci± dodatkowych danych. Nie pozostaje to bez znaczenia na ogóln± wydajno¶ć pracy tych urz±dzeń i w efekcie również na sprawno¶ć sieci.
Niezależnie od problemów zwi±zanych ze skalowalno¶ci± i konieczno¶ci± używania specjalnych urz±dzeń obie przedstawione metody wymagaj± współpracy operatorów i zarz±dzaj±cych wszystkich sieci, które uczestnicz± w przesyłaniu danych. W tym sensie te metody gwarantowania jako¶ci usług s± rozwi±zaniami o charakterze globalnym, pozostaj±cym często poza zasięgiem administratora lokalnej sieci komputerowej. Nie oznacza to jednak, że jest on zupełnie bezradny. Korzystaj±c z narzędzi do kształtowania ruchu (ang. traffic shaping) administrator może poprawić jako¶ć choćby czę¶ci usług zwi±zanych z poł±czeniami do i z komputerów wewn±trz sieci lokalnej. Opracowana i wdrożona polityka dostępu do zasobów takich jak lokalne serwery danych i aplikacji oraz ł±cza z innymi, obcymi sieciami komputerowymi stanowi formę realizacji QoS na poziomie lokalnym. Dzięki tej metodzie możliwy jest podział pasma dostępnego bramom (ang. gateway) sieci lokalnej i w efekcie unikanie całkowitego zdominowania ruchu wychodz±cego (ang. outgoing traffic) przez jednego użytkownika lub jeden rodzaj usługi. Należy przy tym jednak podkre¶lić, że lokalne zarz±dzanie pasmem ma bezpo¶redni wpływ jedynie na ruch wychodz±cy - nie sposób lokalnie ograniczyć ilo¶ci oraz wielko¶ci transmisji z komputerów znajduj±cych się poza sieci± lokaln±, chociaż protokół TCP/IP posiada mechanizmy pozwalaj±ce na po¶redni wpływ na te warto¶ci (więcej informacji na ten temat w [23]).
W prezentowanej pracy skupiamy się na przedstawieniu metod lokalnego zapewniania jako¶ci i opracowaniu mechanizmu, który pozwalałby na zarz±dzanie pasmem dostępnym dla ruchu wychodz±cego z sieci lokalnej, poprzez manipulowanie parametrami protokołu TCP. Naszym celem jest budowa prostego, acz skalowalnego systemu, który umożliwiałby dynamiczny przydział pasma różnym rodzajom ruchu w zależno¶ci od aktualnego obci±żenia ł±czy z sieciami zewnętrznymi. W tym celu w rozdziale drugim analizujemy istniej±ce sposoby sterowania i podziału pasma w przypadku pojedynczej sieci komputerowej, z jedn± b±dĽ kilkoma bramami. Omawiamy głównie rozwi±zania bazuj±ce na wykorzystaniu jako rutera komputera PC z systemem operacyjnym wyposażonym w możliwo¶ci zarz±dzania pasmem i wskazujemy ich wady i zalety. Założenia i opis projektowanego systemu przedstawiamy w rozdziale trzecim. W rozdziale czwartym omawiamy wyniki testów oraz zaobserwowane zjawiska w trakcie działania systemu w przykładowej instalacji, natomiast w rozdziale pi±tym wnioski, które udało się wyci±gn±ć na ich podstawie. Propozycje dalszego rozwoju oraz podsumowanie to tematy dwóch kolejnych rozdziałów.
Prezentowana praca to efekt współpracy Krzysztofa Lorka i Marcina Kaszyńskiego. Pomysł oraz główne idee zrodziły się na podstawie obserwacji rzeczywistej sieci szkieletowej Uniwersytetu Warszawskiego. Ostateczny kształt modułu decydenta oraz jego wykonanie opracował Krzysztof Lorek, natomiast moduł wykonawcy to dzieło Marcina Kaszyńskiego. Pozostałe fragmenty pracy, od wyboru platformy, poprzez analizowanie Ľródeł, po testy, zostały przeprowadzone i opisane wspólnie.